เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม)

มหาอำมาตย์นายก

เจ้าพระยายมราช  (ปั้น  สุขุม)

ภูมิกำเนิด

       มหาอำมาตย์นายก  เจ้าพระยายมราช  (ปั้น สุขุม)  เป็นชาวตำบลบ้านน้ำตก 
อำเภอเมืองสุพรรณบุรี  เกิดวันที่  15  กรกฎาคม  2405  บิดาชื่อกลั่น  มารดาชื่อผึ้ง  มีพี่ร่วมบิดามารดาเดียวกัน  5  คน  

การศึกษาเล่าเรียน  

       พ.ศ.2411  ขณะอายุ  6  ขวบ  ได้ติดตามพระใบฎีกาอ่วม  ไปอยู่วัดหงส์รัตนารามธนบุรี 
และได้บรรพชาเป็นสามเณรเมื่อ

       พ.ศ.2418 อุปสมบทเป็นพระภิกษุศึกษาภาษาไทย  และภาษาบาลีจนสอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยค

       พ.ศ.2426  ลาสิกขาบทแล้วเข้ารับราชการเป็นครูสอนภาษาไทย 
ณ โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ โดยคำแนะนำของสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ราชทินนาม  ตำแหน่งและยศ

       พ.ศ.2427  เป็นพระอาจารย์ถวายพระอักษรไทยแด่  กรมพระจันทบุรีนฤนาท 
กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์  กรมหลวงปราจิณกิติบดี  กรมหลวงนครชัยศรีสุรเดช
 และกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์

       พ.ศ.2429  ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเป็น  “ ขุนวิจิตรวรสาส์น ”  ตำแหน่งอาลักษณ์
ติดตามไปถวายพระอักษรแด่พระโอรสทั้ง  4  พระองค์  ณ ประเทศอังกฤษ

       พ.ศ.2434  ได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นเลขานุการในสถานทูตชั้น 1  และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์
เป็น  “พระวิจิตรวรสาส์น”

       พ.ศ.2436  ได้เป็นพระอาจารย์ถวายพระอักษรไทยแด่  เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ  ณ ประเทศอังกฤษ

       พ.ศ.2438  ได้เป็นข้าหลวงพิเศษตรวจการมหาดไทยที่เมืองสงขลา  และนครศรีธรรมราช
เพื่อเตรียมการจัดตั้งเป็นมณฑล

       พ.ศ.2439  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ  เสด็จเมืองสงขลาเห็นว่าเป็นเมืองที่เจริญขึ้นมาก
 เพราะการบริหารงานของพระวิจิตรวรสาส์น  จึงทรงประกาศตั้งเป็นมณฑลนครศรีธรรมราช  

และทรงเลื่อนบรรดาศักดิ์พระวิจิตรวรสาส์นขึ้นเป็น  “พระยาสุขุมนัยวินิต”  ตำแหน่งข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลนครศรีธรรมราช

       พ.ศ.2451  ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น  “เจ้าพระยายมราช”

       พ.ศ.2460  หลังจากที่สงครามโลกครั้งที่ 1  ยุติลง  ได้รับพระราชทานยศเป็น  “มหาอำมาตย์นายก”  

ซึ่งเทียบเท่าจอมพลทหาร

       พ.ศ.2470  พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว  โปรดเกล้าฯ  ให้เป็นองคมนตรี

       พ.ศ.2477  สภาผู้แทนราษฎรลงมติแต่งตั้งให้เจ้าพระยายมราชสำเร็จราชการแทนพระองค์
ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล  และได้ปฏิบัติหน้าที่ในตำแหน่งนี้มาจนถึงแก่อสัญกรรม
เมื่อวันที่  30  ธันวาคม

**ศึกษาประวัติเพิ่มเติม  พระยายมราช(ปั้น สุขุม)